«بسیج» در لغت به معناى آمادگى است.
در فرهنگ دینى و اسلامى «بسیج» واژه مقدس و از اهمیت فراوانى برخوردار است و در واقع تمام کسانى که به خداوند عشق مىورزند، و در راه او براى اعتلاى کلمه اسلام، و عزت مسلمانان، با دشمنان خداوند، مقابله نظامى، سیاسى، فرهنگى و... مى کنند، عضو بسیج و بسیجى هستند; قرآن مجید مى فرماید: «به زودى خدا گروهى دیگر را مى آورد که آنان را دوست مى دارد و آنان نیز او را دوست دارند. اینان با مؤمنان، فروتن، و بر کافران سرفرازند، در راه خدا جهاد مى کنند و از سرزنش هیچ ملامتگرى نمى ترسند، این فضل خداست. آن را به هر کس که بخواهد مى دهد و خدا گشایشگر داناست». (مائده، 54)
بنابراین، دوستان خدا، مخلصان، صالحان، صابران، پرهیزگاران، مجاهدان و ... بسیجیان هستند.
فرهنگ بسیجى داشتن به این معناست که کارهاى انسان رنگ خدایى داشته و در تمام حالات با خدا و متواضع و فروتن باشد. در چنین فرهنگى، انسان اهل عبادت، ایمان، تقوا، ایثار، شهادت، زهد، ابتکار، تلاش و جهاد در راه خدا، انفاق و... مى شود، و وجود چنین فرهنگى در جامعه اسلامى مى تواند بسیارى از مشکلات و ناهنجارى ها را رفع یا کاهش دهد.
با تکیه بر فرهنگ بسیجى، مى توان به قله هاى رفیع علم و دانش، اخلاق و فضایل رسید و پله هاى کمال را پیمود; قرآن کریم دستور مى دهد که مسلمانان در برابر دشمن بسیج شوند و از آمادگیهاى مختلف از نظر فنون و آموزش هاى نظامى، تلاش در عرصه فرهنگ و گسترش ارزش هاى اخلاقى و انسانى، تقویت دین خدا و اجراى احکام آن، پیروى از ولایت اهل بیت(علیهم السلام)و ولایت فقیه در زمان غیبت امام معصوم(علیه السلام) برخوردار شوند; «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّة وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِى عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُم...;(انفال،60) و هرچه در توان دارید از نیرو و اسب هاى آماده بسیج کنید تا با این تدارکات، دشمن خدا و دشمن خودتان و دشمنان دیگرى را جز ایشان ـ که شما نمى شناسیدشان و خدا آنان را مى شناسد ـ بترسانید...»