فرار از خانه

امروزه در اکثر کشورهای جهان فرار از خانه به یک معضل جدی اجتماعی تبدیل شده است. در جامعه ما نیز، مسئله‌ی فرار دختران یک معضل است.

فرار ناگهانی دختران از خانه در جامعه‌ی ما به دلیل وجود معیارها و هنجارهای دینی و خانوادگی، یک نوع آسیب اجتماعی محسوب می‌شود که باید به دنبال ریشه‌یابی آن برآییم. و به جای پاک کردن صورت مسئله، به دنبال یافتن راه حلی مفید باشیم.

فرار از خانه در واقع نوعی واکنش نسبت به شرایطی است که از نظر فرد نامساعد، غیر قابل تحمل و گاهی تغییر‌ناپذیر است. این عمل معمولا به جای مکانیسم دفاعی برای کاهش ناخوشایندی و دستیابی به خواسته‌های مورد نظر و عموما آرزوهای دور و دراز انجام می‌شود.

تبیین عوامل

فرار از خانه زمینه‌ها و ابعاد مختلفی دارد و عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی در شکل‌گیری آن مؤثر است.

الف) عوامل فردی

برخی افراد شخصیت ضد اجتماعی دارند. ویژگی‌های این نوع شخصیت، به‌هم‌ریختگی ارتباط میان انسان و جامعه و ارتکاب رفتارهای نا بهنجار است که مورد قبول جامعه نیست؛ ولی نزد عامل آن در اصل و یا در مواقعی خاص، ناپسند شمرده نمی‌شود. این افراد نسبت به هنجارها و مقررات اجتماعی بی‌اعتنا بوده و کمتر آن‌ها را رعایت می‌کنند و در پند گرفتن از تجربیات، بسیار ضعیف بوده و در قضاوت‌های خود یکسویه‌اند. این نوع شخصیتها اغلب از محیط خانه و مدرسه فرار می‌کنند.

خود شیفتگی یکی از عوامل روحی ـ روانی است که موجب بروز رفتارهای ضد اجتماعی می‌شود.

افراد خودشیفته تمایل شدیدی به خود محوری دارند و پیوسته به تمجید و توجه دیگران نیازمندند.

این افراد اغلب با رؤیاهایی در مورد موفقیت نامحدود درخشان و قدرت، زیبایی و روابط عشقی آرمانی مشغول هستند.

نوجوانان خود شیفته، به علت سرکوب خواسته‌ها و فقدان ارضای تمایلات درونی، از کانون خانواده بیزار شده و به رفتارهای نابهنجار، نظیر فرار از خانه گرایش نشان می‌دهند.

علاقه به جلب توجه دیگران یکی دیگر از این عوامل است. بیان اغراق آمیز، هیجانی، روابط طوفانی بین فردی، نگرش خود مدارانه و تاثیر پذیری از دیگران مشخصه بارز افرادی است که چنین علاقه‌ای دارند. این افراد برای آنکه خود را ثابت کنند، هر تجربه‌ای را انجام دهند حتی اگر برای آنان گران تمام شود و مشکلاتی را ایجاد نماید.

از دیگر مشکلات روحی ـ روانی که به رفتارهای ضد‌ اجتماعی می‌انجامد، ضعف عزت نفس، احساس کمتری، فقدان اعتماد به نفس، اختلال خلقی دوقطبی و... است. چنین افرادی مستعد انجام کارهای نسنجیده، نظیر فرار از خانه می‌باشند.

ب) عوامل خانوادگی

خانواده در شکل‌دهی به زندگی و رفتار فرد تا حد بسیاری مؤثر است. اگر خانواده با مشکلات و آسیب‌های عدیده‌ای مواجه باشد، روند جامعه پذیری اعضای خانواده مختل می‌شود. برخی روابط خانوادگی که منجر به فرار از خانه می‌شود از این قرار است.

1. خشونت

اِعمال خشونت‌های روحی و جسمی‌ اعضای خانواده، عامل بسیار مهمی‌در فرار دختران است. بسیاری از دختران قربانی این خشونت‌ها به دلیل ترس از آزاردهندگان و آبروی خویش، جرئت اظهار مشکلاتشان را ندارند؛ لذا از خانه فرار می‌کنند.

2. تبعیض

بسیاری از والدین آگاهانه یا ناآگاهانه با تبعیض بین فرزندان، موجب اختلاف بین آنان و دلسردی آنان از زندگی می‌شوند. تبعیض در مواجهه با خطاها و اشتباهات فرزندان، موجب سلب اعتماد به نفس و بدبینی فرزندان نسبت به والدین می‌شود. تبعیض با روحیه‌ی حساس و عزت نفس دختران منافات دارد و لطمات جبران‌ناپذیری را بر روح و روان آنان وارد می‌کند.

3. محدودیت مطلق

در این نوع شیوه‌ی تربیتی، فرزندان از آزادی و اختیار لازم و متناسب با سن و شرایط خویش محرومند و باید نظر والدین را بدون آگاهی از علت آن انجام دهند و حق اظهار نظر، دخالت یا تصمیم‌گیری را ندارند. در این خانواده‌ها به خواسته‌های مادی و معنوی فرزندان توجهی نمی‌شود؛ لذا توانایی و مقاومت آنان درهم می‌شکند و ازهر فرصتی جهت عدم پیروی از هنجارهای خانواده بهره می‌برند و در صدد هستند با فرار از خانه،از این محدودیت‌ها رهایی یابند.

4. آزادی مطلق

توجه بیش از حد متعارف و در اختیار بودن امکانات فوق حد سنی فرزند ممکن است زمینه‌ی مسائلی چون فرار از خانه را ایجاد نماید.

وقتی‌ که تمایلات و خواسته‌های فرزندان محقق می‌شود، به محض ایجاد مشکلات و بحران‌ها و فشارهای زندگی، که در آن امکان تحقق برخی از آرزوها سلب می‌شود و یا در شرایطی که خواسته‌های فرزند به افراط می‌گراید و والدین با آن مخالفت می‌نمایند، فرزند به دلیل تربیت عاطفی (نه تربیت عقلانی) روحیه‌ی عدم درک منطقی شرایط، ناز پروری و کاهش دامنه‌ی استقامت، عصیان و طغیان نموده و همین امر موجب دوری او از والدین و اعضای خانواده می‌گردد که در آخر ممکن است زمینه‌ی فرار از خانه را فراهم نماید.

این وضعیت در بین طبقات مرفه و غنی جامعه بیشتر مشاهده می‌شود.